Cuộc khủng hoảng đập Kariba của Zambia là một cuộc khủng hoảng bất bình đẳng.

“`html

Khủng hoảng năng lượng, lương thực và nước ở Zambia: Hệ quả của chính sách thiên lệch đô thị và phụ thuộc vào thủy điện

Tình trạng hạn hán nghiêm trọng tại Zambia và Zimbabwe năm nay đã phơi bày những điểm yếu trong hệ thống năng lượng và lương thực của hai quốc gia này. Hồ chứa Kariba, nguồn cung cấp điện chính cho hai nước, đang ở mức nước thấp kỷ lục, dẫn đến việc cắt điện diện rộng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân, đặc biệt là các hộ gia đình thành thị (75% thường xuyên được tiếp cận điện) và nông thôn. Nạn hạn hán cũng gây ra thiệt hại nặng nề cho mùa màng, chăn nuôi, đẩy giá lương thực tăng vọt và dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng nghiêm trọng ở trẻ em, bùng phát dịch tả. Đây không chỉ là một thảm họa thiên nhiên đơn thuần mà còn là hệ quả của những chính sách lâu dài, thiếu bền vững.

Chính sách thiên lệch đô thị: Nguyên nhân sâu xa của bất công

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng là chính sách thiên lệch đô thị, thể hiện rõ qua hệ số Gini cao của Zambia. Các chính sách thuế trong những thập kỷ gần đây đã ưu tiên cho tầng lớp giàu có ở thành thị và các chủ đất lớn ở nông thôn, bỏ mặc người nông dân nhỏ lẻ. Điều này dẫn đến sự chênh lệch lớn về mức độ tiếp cận các dịch vụ thiết yếu như nước sạch, điện và vệ sinh giữa thành thị và nông thôn. Hàng nghìn trẻ em ở nông thôn tử vong hàng năm do các bệnh có thể phòng ngừa, trong khi trẻ em thành thị được hưởng cuộc sống tốt hơn nhiều. Thảm họa hiện tại tập trung vào việc cắt điện ở thành thị do hồ Kariba, nhưng bỏ qua thực tế 90% dân số nông thôn Zambia chưa bao giờ được tiếp cận với điện.

Sự phụ thuộc vào thủy điện: Một lựa chọn thiếu bền vững trước biến đổi khí hậu

Sự phụ thuộc quá lớn vào thủy điện, một di sản thuộc địa, cũng là một nguyên nhân quan trọng. Mặc dù thủy điện được coi là năng lượng tái tạo và sạch, nhưng biến đổi khí hậu đang làm suy giảm khả năng sản xuất điện của các nhà máy thủy điện. Việc đầu tư hàng tỷ đô la vào các dự án thủy điện lớn như Batoka Gorge Hydro, trong bối cảnh hồ Kariba và các nhà máy thủy điện khác đang gặp khó khăn, cho thấy sự thiếu tính toán và tầm nhìn dài hạn. Hơn nữa, các dự án thủy điện thường gây ra hậu quả tiêu cực cho cộng đồng dân cư và môi trường xung quanh, như việc di dời cư dân mà không được bồi thường thỏa đáng, như trường hợp của người dân Tonga Goba khi xây dựng đập Kariba.

Giải pháp cần thiết: Ưu tiên cho nông thôn và đa dạng hóa năng lượng

Để giải quyết khủng hoảng hiện nay và chuẩn bị cho tương lai, Zambia và các quốc gia châu Phi khác cần thay đổi chính sách, ưu tiên đầu tư cho nông thôn, đảm bảo tiếp cận nước sạch, năng lượng và lương thực cho người dân. Điều này đòi hỏi sự quyết tâm chính trị và nguồn lực tài chính đáng kể. Việc giảm sự phụ thuộc vào thủy điện và đa dạng hóa nguồn năng lượng là cần thiết để đảm bảo an ninh năng lượng trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Quan trọng hơn hết, cần phải công bằng hơn trong việc phân bổ nguồn lực và giảm thiểu bất bình đẳng giữa thành thị và nông thôn để tránh những thảm họa tương tự trong tương lai.

“`

Nguồn: https://aljazeera.com

Xem bài viết gốc tại đây