“Trục kháng cự” với Israel có đang rạn nứt?

Cuộc khủng hoảng Trung Đông: Ảnh hưởng đến cán cân quyền lực và Lebanon

Cuộc xung đột dai dẳng ở Trung Đông đã làm thay đổi đáng kể cán cân quyền lực, không chỉ trong khu vực mà còn lan rộng ra ngoài biên giới. Cuộc xung đột này liên quan đến những lợi ích địa chính trị quan trọng của các cường quốc khu vực và toàn cầu, như Iran, Israel, Ả Rập Saudi, Thổ Nhĩ Kỳ, Hoa Kỳ và Nga, dẫn đến sự thay đổi trong các chiến lược ngoại giao và quân sự, cũng như động lực quyền lực. Một ví dụ gần đây là những sự kiện trong vài ngày qua khi Thủ tướng Lebanon Najib Mikati đưa ra một động thái bất ngờ, xét theo thực tiễn ngoại giao của đất nước, bằng cách đưa ra những lời chỉ trích mạnh mẽ đối với Iran.

Mikati lên án sự can thiệp của Iran vào Lebanon

Mikati lên án Tehran vì can thiệp vào công việc nội bộ của Lebanon, đề cập đến những bình luận gần đây của Chủ tịch Quốc hội Iran Mohammad Bagher Ghalibaf. Sự bất bình chính của Thủ tướng xuất phát từ cuộc thảo luận về Nghị quyết 1701 của Liên Hợp Quốc, nghị quyết này điều chỉnh tình hình ở miền nam Lebanon sau cuộc xung đột giữa Hezbollah và Israel. Nghị quyết này quy định rằng chỉ lực lượng vũ trang Lebanon và lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc được phép hoạt động trong khu vực. Tuy nhiên, Ghalibaf, trong phát biểu của mình, đề xuất tổ chức các cuộc đàm phán về việc thực thi nghị quyết này với Pháp làm trung gian – một đề xuất mà Mikati coi là nỗ lực áp đặt kiểm soát từ bên ngoài lên Lebanon. Những tuyên bố của Ghalibaf, được công bố trên Le Figaro, đã gây ra làn sóng chỉ trích ở Lebanon, đặc biệt là từ các lực lượng chính trị ủng hộ chủ quyền của đất nước. Mikati nhấn mạnh rằng bất kỳ vấn đề nào liên quan đến việc thực thi các nghị quyết quốc tế phải được xử lý duy nhất bởi chính quyền Lebanon, và sự can thiệp từ bên ngoài vào những vấn đề như vậy là không thể chấp nhận được. Ông khẳng định rằng trong khi Lebanon sẵn sàng hợp tác với các đối tác quốc tế như Pháp, tất cả các cuộc đàm phán phải xuất phát từ một quốc gia có chủ quyền. Hơn nữa, Thủ tướng bày tỏ lo ngại rằng những nhận xét như vậy có thể làm trầm trọng thêm tình hình vốn đã căng thẳng ở một quốc gia vẫn đang vật lộn với cuộc xung đột quân sự đang diễn ra. Mikati đã chỉ thị cho Bộ trưởng Ngoại giao Lebanon triệu tập đại diện ngoại giao Iran để tìm hiểu rõ về những bình luận của Ghalibaf. Ông chỉ ra rằng trong các chuyến thăm trước đây của các quan chức Iran đến Lebanon, bao gồm cả Ngoại trưởng Abbas Araghchi, ông đã làm rõ rằng bất kỳ nỗ lực nào can thiệp vào công việc của Lebanon sẽ bị coi là vi phạm chủ quyền. Mikati cũng nhấn mạnh rằng tình hình hiện tại ở Lebanon, nơi đất nước phải đối mặt với sự xâm lược chưa từng có từ Israel, đòi hỏi sự thấu hiểu và hỗ trợ đặc biệt từ cộng đồng quốc tế, thay vì cố gắng áp đặt kiểm soát từ bên ngoài.

Sự can thiệp của Iran vào chính trường Lebanon

Sự leo thang xung quanh những nhận xét của các quan chức Iran trùng với chuyến thăm gần đây của Ghalibaf và Araghchi đến Lebanon, được kèm theo những tuyên bố mà nhiều người ở Lebanon hiểu là nỗ lực can thiệp vào tiến trình chính trị của đất nước. Cụ thể, Araghchi đã bỏ qua một lộ trình được đề xuất để chấm dứt chiến tranh, do các chính trị gia Lebanon Nabih Berri và Walid Jumblatt phát triển, bao gồm lệnh ngừng bắn, cuộc bầu cử tổng thống và việc thực thi Nghị quyết 1701 của Liên Hợp Quốc, nhưng đáng chú ý là bỏ qua Hezbollah. Những hành động như vậy đã thu hút sự chỉ trích rộng rãi, đặc biệt là từ những người tin rằng Lebanon phải tự quyết định số phận của mình mà không bị ảnh hưởng từ bên ngoài. Pháp, là một trong những đối tác quốc tế chính của Lebanon, và là nước thuộc địa cũ, cũng lên tiếng phản đối lập trường của Iran. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã bày tỏ sự không đồng ý với hành động của Iran, nói rằng chúng gây nguy hiểm cho dân thường Lebanon. Macron nhấn mạnh rằng Hezbollah phải giải giáp và chấm dứt các hoạt động khủng bố để cho phép người dân Lebanon đạt được sự thống nhất và khôi phục ổn định. Những lời nhận xét của ông được đưa ra trong bối cảnh những nỗ lực ngoại giao tích cực của Pháp nhằm giải quyết cuộc xung đột ở Lebanon và hỗ trợ đất nước, quốc gia đang phải đối mặt với những thách thức nhân đạo và chính trị nghiêm trọng.

Lebanon: Một sân chơi cho các cường quốc

Những tuyên bố của Mikati đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi trong Lebanon. Các nhà lãnh đạo chính trị, như Samir Geagea, người đứng đầu đảng Lực lượng Lebanon, và Sami Gemayel, người đứng đầu đảng Kataeb, đã hoan nghênh sáng kiến của Thủ tướng. Geagea lưu ý rằng lập trường của Mikati mang lại hy vọng rằng nhà nước đang bắt đầu chịu trách nhiệm về công việc nội bộ của mình, bất chấp tình hình khó khăn trong nước. Sami Gemayel, lần lượt, gọi lập trường của Mikati là một bước quan trọng để khôi phục chủ quyền và quyền lực của nhà nước Lebanon. Ông nhấn mạnh rằng những hành động trong tương lai nên tập trung vào việc củng cố quyền lực của nhà nước và ngăn chặn sự can thiệp từ nước ngoài. Lebanon từ lâu đã là chiến trường cho các cường quốc khu vực và toàn cầu, nơi những lợi ích khác nhau giao nhau và thường xung đột. Vị trí chiến lược của nó, kết hợp với sự đa dạng tôn giáo và dân tộc, đã biến nó thành một sân khấu cho các thế lực bên ngoài tìm cách thúc đẩy mục tiêu của riêng họ, thường là với cái giá phải trả là chủ quyền của Lebanon và hạnh phúc của người dân.

Vai trò của Israel và Syria trong cuộc chiến tranh Lebanon

Trong cuộc nội chiến Lebanon từ năm 1975 đến 1990, Israel đã đóng một vai trò tích cực trong cuộc xung đột. Sợ hãi các cuộc tấn công từ các nhóm vũ trang Palestine hoạt động từ miền nam Lebanon, Israel đã tiến hành các hoạt động quân sự để bảo vệ biên giới phía bắc của mình. Năm 1982, quân đội Israel xâm lược Lebanon với mục tiêu được tuyên bố là trục xuất Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO). Sự can thiệp này đã dẫn đến những liên minh phức tạp, bao gồm cả sự hợp tác với một số lực lượng dân quân Cơ đốc giáo Lebanon như Lực lượng Lebanon. Những nhóm này đã chiến đấu chống lại các đối thủ chung, bao gồm các lực lượng thân Syria và thân Iran. Sự tham gia của Israel đã làm sâu sắc thêm cuộc xung đột và góp phần kéo dài cuộc chiến. Syria cũng đóng một vai trò quan trọng ở Lebanon trong giai đoạn này. Dưới cái cớ khôi phục hòa bình, quân đội Syria đã tiến vào Lebanon vào năm 1976 và ở lại gần ba thập kỷ. Sự hiện diện quân sự này cho phép Damascus gây ảnh hưởng đáng kể đến chính trị Lebanon, hỗ trợ các nhóm phù hợp với lợi ích của mình, chẳng hạn như Phong trào Amal và sau đó là Hezbollah. Nhiều người Lebanon coi sự tham gia của Syria là một cuộc chiếm đóng làm suy yếu chủ quyền của đất nước.

Ảnh hưởng của Ả Rập Saudi và sự trỗi dậy của Hezbollah

Ảnh hưởng của Ả Rập Saudi chủ yếu được truyền qua cộng đồng Sunni Lebanon. Bằng cách thiết lập mối quan hệ chặt chẽ với các gia đình nổi tiếng như gia đình Hariri, Riyadh đã tìm cách chống lại ảnh hưởng của Syria và Iran. Rafik Hariri, một doanh nhân và chính trị gia nổi tiếng từng giữ chức Thủ tướng nhiều lần, là nhân vật chính trong những mối quan hệ này. Hỗ trợ tài chính của Ả Rập Saudi đã củng cố các đảng phái chính trị Sunni, bao gồm cả Phong trào Tương lai (Al-Mustaqbal), thúc đẩy các chính sách phù hợp với lợi ích của Ả Rập Saudi. Vụ ám sát Rafik Hariri vào năm 2005 đã châm ngòi cho cuộc Cách mạng Cedar, một làn sóng biểu tình quần chúng dẫn đến việc quân đội Syria rút khỏi Lebanon. Mặc dù quân đội Syria đã rút đi, Lebanon vẫn là một sân chơi cho các thế lực bên ngoài tìm cách mở rộng ảnh hưởng của họ. Ả Rập Saudi tiếp tục ủng hộ các nhà lãnh đạo Sunni, bao gồm cả con trai của Rafik, Saad Hariri, người cũng trở thành Thủ tướng. Tuy nhiên, ông phải đối mặt với những thách thức đáng kể từ Hezbollah, tổ chức đã trở nên mạnh mẽ hơn với sự hỗ trợ của Iran. Trong khi đó, nhiều phe phái Cơ đốc giáo khác nhau ở Lebanon duy trì mối quan hệ chặt chẽ với các quốc gia phương Tây và, trong một số trường hợp, hợp tác với Israel. Mạng lưới liên minh phức tạp này đã làm sâu sắc thêm sự chia rẽ nội bộ và góp phần vào các cuộc khủng hoảng chính trị và kinh tế đang diễn ra.

Iran và Hezbollah: Một mối quan hệ chiến lược

Mối quan hệ giữa Iran và Lebanon có nguồn gốc lịch sử sâu sắc, bắt nguồn từ thời kỳ trước Cách mạng Hồi giáo năm 1979. Tuy nhiên, chính sau cuộc cách mạng, mối quan hệ giữa hai nước đã trải qua những thay đổi đáng kể. Lãnh đạo mới của Iran, đứng đầu là Ayatollah Khomeini, đã áp dụng chính sách xuất khẩu cách mạng Hồi giáo và hỗ trợ người Shiite ở nước ngoài. Điều này dẫn đến sự tham gia ngày càng tăng với cộng đồng Shiite ở Lebanon, những người đang tìm kiếm sự hỗ trợ. Vào đầu những năm 1980, trong cuộc nội chiến Lebanon, Iran đã tận dụng khoảng trống chính trị để củng cố ảnh hưởng của mình. Thông qua Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC), Tehran bắt đầu cung cấp hỗ trợ tài chính và quân sự cho các nhà lãnh đạo Shiite địa phương. Một trong những kết quả chính của sự hợp tác này là sự thành lập của Hezbollah vào năm 1982, một tổ chức vũ trang Shiite được thành lập để đối phó với cuộc xâm lược Lebanon của Israel. Tổ chức vũ trang này không chỉ trở thành công cụ chống lại sự chiếm đóng của Israel mà còn là một nhân tố chính trị quan trọng ở Lebanon, đại diện cho lợi ích của cộng đồng Shiite và thúc đẩy một hệ tư tưởng phù hợp chặt chẽ với Iran. Hezbollah đã là một đối tác chiến lược và là công cụ ảnh hưởng quan trọng ở Trung Đông đối với Iran. Hỗ trợ tổ chức này cho phép Tehran củng cố vị thế của mình trong khu vực, thách thức Israel và gây ảnh hưởng đến chính trị nội bộ của Lebanon. Hezbollah đã nhận được nguồn lực đáng kể từ Iran, bao gồm viện trợ tài chính, trang thiết bị quân sự và huấn luyện chiến đấu. Sự hợp tác này đã giúp biến tổ chức này thành một lực lượng quân sự và chính trị hùng mạnh có khả năng ảnh hưởng đến các quyết định của chính phủ Lebanon. Theo thời gian, Hezbollah đã trở thành một trong những đảng phái có ảnh hưởng nhất ở Lebanon, tham gia cả quốc hội và chính phủ. Điều này đã cho phép Iran ảnh hưởng đến chính trị Lebanon từ bên trong, thúc đẩy lợi ích của mình và chống lại ảnh hưởng của các nhân tố khu vực khác, như Ả Rập Saudi và Israel.

Áp lực gia tăng đối với Iran và Hezbollah

Trong những năm gần đây, các thế lực bên ngoài, bao gồm Israel và các quốc gia phương Tây, đã tăng cường nỗ lực nhằm làm suy yếu ảnh hưởng của Iran ở Lebanon. Israel, coi Hezbollah là mối đe dọa trực tiếp đối với an ninh của mình do kho vũ khí tên lửa và khả năng quân sự của tổ chức này, đã tiến hành các hoạt động nhằm phá hủy cơ sở hạ tầng của Hezbollah và tiêu diệt các nhân vật chủ chốt. Các cuộc tấn công gần đây đã dẫn đến việc loại bỏ một số chỉ huy và chiến binh cấp cao của Hezbollah, điều mà những người phản đối tổ chức này ở Lebanon coi là cơ hội để thay đổi cán cân quyền lực. Chiến lược của Israel dựa trên sự hiểu biết về sự chia rẽ nội bộ của Lebanon. Bằng cách khai thác căng thẳng giữa các phe phái chính trị và tôn giáo khác nhau, Israel hy vọng hành động của họ sẽ được hỗ trợ hoặc, ít nhất, không gặp phải sự phản đối đáng kể từ xã hội Lebanon. Ngày nay, Iran đang ở trong một vị trí khó khăn. Một mặt, Tehran tìm cách duy trì ảnh hưởng của mình ở Lebanon và tiếp tục sử dụng Hezbollah như một công cụ của chính sách khu vực. Mặt khác, đối đầu quân sự trực tiếp với Israel hoặc leo thang căng thẳng có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho cả Iran và khu vực rộng lớn hơn. Các lệnh trừng phạt kinh tế, những thách thức nội bộ và áp lực quốc tế hạn chế khả năng của Iran trong việc đối phó với những thách thức này. Iran thích tránh đối đầu trực tiếp, chọn chiến lược kiềm chế và ngoại giao. Tehran tiếp tục hỗ trợ Hezbollah thông qua các kênh chính trị và kinh tế, cố gắng củng cố vị thế của mình mà không can thiệp trực tiếp. Tuy nhiên, áp lực ngày càng tăng từ Israel và phương Tây, kết hợp với sự chỉ trích từ chính quyền Lebanon, khiến thách thức này trở nên phức tạp hơn. Sự suy yếu của Hezbollah có thể làm giảm ảnh hưởng của Iran ở Lebanon, điều này sẽ là một đòn giáng mạnh vào lợi ích chiến lược của Tehran. Áp lực lên Iran và các đồng minh của nó làm tăng nguy cơ leo thang thêm ở Trung Đông. Nếu Iran quyết định thực hiện các bước quyết liệt hơn để bảo vệ lợi ích của mình, điều này có thể dẫn đến các sự kiện quân sự quy mô lớn, ảnh hưởng không chỉ đến Lebanon và Israel mà còn đến các quốc gia khác trong khu vực. Với sự phức tạp của bối cảnh dân tộc và tôn giáo, cũng như sự hiện diện của nhiều nhóm vũ trang, một kịch bản như vậy có thể có hậu quả thảm khốc.

Tương lai của Lebanon: Tìm kiếm hòa bình và ổn định

Tình hình ở Lebanon phản ánh bản chất phức tạp của cuộc chơi địa chính trị ở Trung Đông, nơi lợi ích của nhiều quốc gia đan xen và thường xung đột. Sự chỉ trích từ chính quyền Lebanon đối với Iran là một phần trong chiến lược rộng lớn hơn của các thế lực bên ngoài nhằm phân phối lại ảnh hưởng trong khu vực. Đối mặt với áp lực ngày càng tăng, Iran phải cân bằng giữa việc bảo vệ lợi ích của mình với nguy cơ leo thang cuộc xung đột. Đạt được ổn định sẽ đòi hỏi những nỗ lực phối hợp từ cộng đồng quốc tế nhằm hỗ trợ chủ quyền của Lebanon và ngăn chặn sự can thiệp từ bên ngoài. Chỉ thông qua đối thoại và sự hiểu biết chung mới có thể tìm ra con đường dẫn đến hòa bình và phát triển bền vững, một con đường xem xét lợi ích của tất cả các bên liên quan và, quan trọng nhất, hạnh phúc của người dân Lebanon.

---

Nguồn: https://rt.com

Xem bài viết gốc tại đây